Bitcoin là một loại tiền điện tử (cryptocurrency) – tức đồng tiền chỉ tồn tại dưới dạng kỹ thuật số và không do bất kỳ chính phủ hay ngân hàng trung ương nào phát hành.

Khác với tiền pháp định như USD hay Euro, Bitcoin được vận hành dựa trên chuỗi khối (blockchain) – một sổ cái kỹ thuật số công khai, ghi lại toàn bộ các giao dịch và quyền sở hữu Bitcoin.

Điểm đặc biệt của Bitcoin là tính phi tập trung. Dữ liệu không nằm ở một nơi duy nhất mà được phân tán trên hàng chục nghìn máy tính (gọi là “nút” – node) trên toàn thế giới. Nhờ vậy, hệ thống này khó bị thao túng, cho phép các giao dịch ngang hàng (peer-to-peer) diễn ra trực tiếp mà không cần trung gian như ngân hàng.

Những khái niệm cơ bản cần biết khi nói về Bitcoin

Để hiểu cách Bitcoin hoạt động, cần nắm rõ một số thuật ngữ:

Block (khối): Là bản ghi cố định về các giao dịch đã được xác minh trong blockchain. Mỗi khối đều gắn kết với khối trước đó, giúp hệ thống gần như không thể bị chỉnh sửa.

Node (nút mạng): Là thiết bị lưu trữ và giám sát hoạt động của blockchain, đảm bảo các giao dịch hợp lệ.

Địa chỉ Bitcoin: Là mã định danh duy nhất của người nhận thanh toán.

Mật mã học (cryptography): Cơ chế toán học giúp xác minh và bảo mật các giao dịch.

Khai thác Bitcoin (mining): Là quá trình xác nhận giao dịch, thêm khối mới vào blockchain và nhận phần thưởng bằng Bitcoin.

Ví Bitcoin: Nơi lưu trữ khóa truy cập (chứ không phải Bitcoin trực tiếp). Khóa này là “chìa khóa” duy nhất chứng minh quyền sở hữu.

Ưu điểm của Bitcoin

Giao dịch nhanh: Thông thường, chỉ mất từ 10–60 phút để gửi Bitcoin cho người khác, nhanh hơn nhiều so với chuyển khoản quốc tế.

Chi phí thấp: Mức phí chuyển Bitcoin trung bình chỉ từ 0,5 – 2,5 USD, thấp hơn nhiều so với phí chuyển tiền quốc tế có thể lên tới 60 USD.

Tự chủ tài chính: Người dùng có thể lưu trữ tài sản của mình mà không phụ thuộc vào ngân hàng.

Bảo mật cao: Mỗi giao dịch được xác minh nhiều lần, khiến việc giả mạo hoặc tấn công gần như bất khả thi.

Những rủi ro và hạn chế của Bitcoin là gì?

Biến động giá mạnh: Giá Bitcoin có thể tăng hoặc giảm hàng chục phần trăm chỉ trong vài giờ, gây khó khăn cho việc dùng làm phương tiện thanh toán.

Tiêu thụ năng lượng lớn: Việc “đào” Bitcoin cần lượng điện năng khổng lồ – một giao dịch có thể tiêu tốn điện tương đương 38 ngày sinh hoạt của một hộ gia đình Mỹ.

Thiếu lịch sử dài: Ra đời năm 2009, Bitcoin còn quá mới để dự đoán cách nó phản ứng trong các khủng hoảng kinh tế lớn.

Cạnh tranh khốc liệt: Hàng nghìn đồng tiền điện tử mới xuất hiện, có công nghệ nhanh và rẻ hơn.

Không tạo thu nhập cố định: Khác với tiền gửi ngân hàng có lãi, Bitcoin không sinh lời trừ khi người dùng chấp nhận rủi ro cho vay hoặc đầu tư phái sinh.

Theo Thu Trang (Theo Finance) (Tri thức & Cuộc sống)