Cổng vào Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn.

Trường Sơn tháng 7: Triệu con tim hướng về

Tháng 7, mùa Vu lan báo hiếu, cũng là mùa tri ân những người đã khuất. Trong cái nắng chói chang của miền Trung, chúng tôi có mặt tại Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn, thuộc xã Vĩnh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Đây là nơi yên nghỉ của hơn 10.000 anh hùng liệt sĩ từ khắp các vùng miền đất nước.

Từ sáng sớm, đoàn người đông đúc đã nối bước nhau lên đồi. Có những cụ già lưng còng, tóc bạc phơ có những người mẹ mang theo di ảnh con trai, có cả những em nhỏ, học sinh lần đầu được đặt chân tới nơi này. Ai cũng bước đi chậm rãi, với ánh mắt trĩu nặng. Không khí linh thiêng như siết chặt mọi lời nói. Chỉ còn tiếng chuông chùa ngân vang, tiếng gió thổi xào xạc qua rừng thông, và làn khói hương quấn quýt bay giữa trời xanh.

Trong những ngày tháng 7 tri ân, dòng người từ khắp mọi miền Tổ quốc tìm về Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn để tỏ lòng tri ân và tưởng nhớ đến những chiến sĩ đã anh dũng chiến đấu, hy sinh trên tuyến đường Trường Sơn.

“Các anh nằm lại cho chúng tôi được sống”

Trên đồi B, chúng tôi gặp ông Trần Văn Hòa, 76 tuổi, cựu chiến binh từng chiến đấu tại mặt trận Trường Sơn. Trong bộ áo lính bạc màu, ông đứng lặng trước một hàng mộ dài, nơi có mộ phần của người bạn thân – liệt sĩ Lê Văn Thành.

“Thằng Thành hiền lắm, vào bộ đội năm 18 tuổi. Nó hy sinh trong một trận bom B52 năm 1972. Còn tôi may mắn sống sót. Hơn 50 năm rồi, nhưng năm nào cũng về đây, thắp cho nó một nén hương. Mỗi lần đứng đây, tôi lại thấy như anh em mình vẫn còn đâu đó quanh đây, chưa từng rời xa…”

Câu chuyện của ông Hòa là một lát cắt nhỏ trong hàng nghìn câu chuyện của những người lính Trường Sơn. Họ có thể là những chàng trai miền Bắc, những cô gái thanh niên xung phong miền Trung, hay những chiến sĩ người dân tộc thiểu số từ Tây Nguyên… Nhưng tất cả đều chung một lý tưởng: ra đi vì non sông, và sẵn sàng hiến dâng cả cuộc đời cho độc lập – tự do.

Tổ quốc khắc tên anh vào rừng, vào núi

Nghĩa trang Trường Sơn không chỉ là nơi yên nghỉ, mà còn là một biểu tượng lịch sử, một “đài tưởng niệm sống” giữa lòng đại ngàn. Hơn 10.000 ngôi mộ được quy tập thành từng khu: Bắc – Trung – Nam, thể hiện sự đoàn kết dân tộc. Mỗi phần mộ đều được khắc tên, quê quán, năm sinh, năm hy sinh – như một bản di chúc không lời gửi đến hậu thế.

Điều đặc biệt là có những mộ chưa xác định được tên tuổi, được gọi là “liệt sĩ vô danh”. Nhưng chính họ, những người “không tên”, lại mang đến ý nghĩa thiêng liêng nhất cho câu nói:

“Không ai bị lãng quên, không điều gì bị lãng quên.”

Chị Nguyễn Thị Nhàn, một giáo viên từ Thái Bình, không giấu được xúc động sau khi thắp hương cho hàng mộ liệt sĩ:

“Tôi không biết ai trong số họ là người quê mình, nhưng cảm giác như đều là người thân. Có lẽ, chỉ ở nơi linh thiêng như thế này, ranh giới giữa người thân – người xa lạ mới hoàn toàn xóa nhòa.”

Được an nghỉ cùng đồng đội, nhiều liệt sĩ vẫn chưa xác định được thông tin. Nhưng những đóng góp của các anh, các chị luôn được hậu thế ghi nhớ và biết ơn sâu sắc.

Những người ở lại – gìn giữ linh hồn Trường Sơn

Ít ai biết rằng phía sau vẻ trang nghiêm, xanh mướt của nghĩa trang là công sức của hàng chục cán bộ quản trang những con người thầm lặng chăm lo cho giấc ngủ của các anh hùng. Trong đó, ông Phạm Văn Sự – người có gần 20 năm gắn bó với công việc tại đây được nhiều người gọi trìu mến là “người giữ hồn Trường Sơn”.

“Chúng tôi không coi đây là công việc, mà là trách nhiệm. Mỗi sáng mở cổng nghĩa trang, tôi như bước vào một thế giới khác. Nơi quá khứ và hiện tại cùng tồn tại, nơi lòng biết ơn được thể hiện bằng những hành động nhỏ bé nhất: dọn rác, nhổ cỏ, thắp nhang…”

Nhờ họ, Trường Sơn chưa từng cô quạnh. Ngay cả những đêm mưa gió, nơi đây vẫn sáng đèn, vẫn có tiếng kinh, tiếng gió thổi nhẹ qua rừng thông như lời ru của mẹ hiền với đàn con yên giấc.

Thế hệ hôm nay – đi tiếp con đường ngày xưa

Không chỉ là điểm đến tâm linh, Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn còn là “trường học lịch sử” sống động. Mỗi năm, hàng vạn đoàn viên, học sinh, sinh viên từ khắp cả nước về đây trong những chuyến hành trình “Về nguồn”, để thắp lửa truyền thống và học cách sống biết ơn.

Bạn Nguyễn Văn Đức sinh viên trường Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ sau buổi dâng hương:

“Thế hệ chúng em không có cơ hội cầm súng như cha anh, nhưng có thể chiến đấu theo cách khác. Giữ gìn chủ quyền, bảo vệ văn hóa dân tộc, chống lại cái ác, cái xấu mỗi ngày. Đứng trước anh linh các liệt sĩ, em tự nhủ mình phải sống sao cho xứng đáng.”

Họ nằm xuống để Tổ quốc đứng lên

Nghĩa trang Trường Sơn là một trong những biểu tượng thiêng liêng nhất của tinh thần yêu nước, của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, và của tình yêu bất diệt đối với Tổ quốc. Ở nơi này, cái chết không phải là dấu chấm hết, mà là một sự tiếp nối, tiếp nối khát vọng hòa bình, độc lập, tự do cho thế hệ mai sau.

Chúng ta những người sống hôm nay, xin được cúi đầu trước anh linh của các liệt sĩ. Cúi đầu, không phải chỉ để tưởng niệm, mà để nhắc mình sống tử tế hơn, trách nhiệm hơn, và yêu nước hơn như một cách trả lời cho sự hy sinh thầm lặng mà cao cả ấy.

“Họ ngã xuống khi tuổi đời còn rất trẻ, nhưng sống mãi trong lòng nhân dân.”

Hữu Tú