Tổng thống Mỹ Donald Trump (Ảnh: Reuters).

“Mỹ sẽ áp thuế 100% đối với Trung Quốc, chồng lên bất kỳ mức thuế nào họ đang phải trả. Đồng thời, từ ngày 1/11, chúng ta sẽ áp dụng kiểm soát xuất khẩu đối với mọi phần mềm quan trọng”, Tổng thống Mỹ Donald Trump viết trên Truth Social ngày 10/10 theo giờ địa phương.

Theo Nhà Trắng, quyết định này liên quan đến việc Bắc Kinh siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, nguyên liệu thiết yếu để sản xuất nhiều loại thiết bị điện tử. Hệ quả là ông Trump đã hủy cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến diễn ra tại Hàn Quốc vào cuối tháng này.

Tuyên bố bất ngờ của ông Trump khiến thị trường tài chính Mỹ chao đảo trong phiên giao dịch cuối tuần, khi giới đầu tư lo ngại lặp lại kịch bản hồi đầu năm, thời điểm Mỹ nâng thuế hàng Trung Quốc lên tới 145%. Chốt phiên giao dịch ngày 10/10, chỉ số Dow Jones trên thị trường chứng khoán Mỹ giảm 878 điểm (1,9%), S&P 500 giảm 2,7%, còn Nasdaq mất tới 3,5%.

Dù ông Trump không phải lúc nào cũng thực hiện lời đe dọa, các nhà đầu tư, người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ vẫn có lý do để lo lắng.

Mỹ và Trung Quốc hiện là 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới. Dù Mexico gần đây đã vượt Trung Quốc trở thành nguồn cung hàng nhập khẩu lớn nhất vào Mỹ, song Washington vẫn phụ thuộc vào hàng trăm tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc. Trong khi đó, Bắc Kinh vẫn là thị trường xuất khẩu hàng đầu của Mỹ.

Các mặt hàng chủ lực Mỹ nhập từ Trung Quốc gồm điện tử, quần áo và đồ nội thất. Ông Trump từng gây áp lực buộc các lãnh đạo doanh nghiệp, đặc biệt trong ngành công nghệ, đưa sản xuất về Mỹ, song thời gian gần đây ông tỏ ra mềm mỏng hơn sau khi các tập đoàn công bố hàng trăm tỷ USD đầu tư vào sản xuất nội địa, dù phần lớn sản phẩm vẫn được làm ở nước ngoài.

Đến tháng 5, Washington và Bắc Kinh đạt thỏa thuận giảm thuế cho nhau, qua đó Trung Quốc hạ thuế hàng Mỹ từ 125% xuống 10%, còn Mỹ giảm từ 145% xuống 30%. Cả thị trường chứng khoán Mỹ và Trung Quốc đều tăng mạnh sau thỏa thuận này.

Tuy nhiên, căng thẳng thương mại đã âm ỉ trở lại trong nhiều tháng qua. Theo các điều khoản thỏa thuận, Trung Quốc phải tăng cung cấp nam châm đất hiếm, song ông Trump liên tục cáo buộc Bắc Kinh vi phạm cam kết.

Washington đáp trả bằng cách hạn chế xuất khẩu công nghệ Mỹ sang Trung Quốc, bao gồm chip AI của Nvidia, dù sau đó một số lệnh cấm đã được dỡ bỏ. Tiếp đó, chính quyền ông Trump thông báo sẽ đánh phí đối với hàng hóa vận chuyển trên tàu thuộc sở hữu hoặc do Trung Quốc vận hành. Bắc Kinh lập tức áp dụng biện pháp tương tự với tàu Mỹ, có hiệu lực vào ngày 10/10.

Nói cách khác, ông Trump đã chứng minh rằng không có giới hạn nào cho việc nâng thuế đối với Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh cũng không do dự đáp trả.

Tuy nhiên, khả năng ông Trump tiếp tục đơn phương áp thuế có thể sớm bị hạn chế, tùy vào phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ trong một vụ kiện mang tính bước ngoặt bắt đầu xét xử vào tháng tới. Trong khi đó, ông Tập không đối mặt với ràng buộc tương tự trong nước.

Theo Dân Trí